فیزیک برای دانش آموزان

بهترین آموزش فیزیک را از ما بخواهید

فیزیک برای دانش آموزان

بهترین آموزش فیزیک را از ما بخواهید

فصل 2 فیزیک 1 - دما

دما :

دما معیاری است که میزان درجه ی سردی و گرمی اجسام را مشخص می کند.

نکته:

دما بستگی به انرژی درونی ماده دارد. به طوری که هر چه دمای جسم معینی بالاتر باشد. انرژی درونی آن بیشتر است یعنی ذره های آن دارای انر‍‍ژی بیشتری هستند.


ادامه مطلب:

منظور از دماسنجی چیست؟

راه و شیوه های اندازه گیری و تعیین دما را دماسنجی می نامیم.

اشکال دماسنجی به کمک حس لامسه چیست؟

این روش بی دقت ترین نوع دماسنجی است.

دما سنج :

اندازه گیری دقیق دما توسط دما سنج صورت می گیرد.

نکته:

 ساده ترین و رایج ترین نوع دما سنج، دماسنج های جیوه ای و الکلی است.

نکته:

اساس کار دماسنج جیوه ای و الکلی بر انبساط مایعات است.

نکته:

تقریباً همه ی مواد (جامد، مایع و گاز) وقتی گرم شوند منبسط می شوند.

ساختمان دما جیوه ای (یا الکلی) :

این نوع دماسنج، از یک شیشه ای باریک سربسته (خالی از هوا) متصل به یک مخزن تشکیل شده است.مخزن پر از جیوه (یا الکل) است . با بالا رفتن مایع درون مخزن ، حجم مایع نیز بیشتر می شود. (انبساط می یابد) و مایع در لوله ی باریک بالا می رود. از ارتفاع مایع در لوله ی باریک می توان برای اندازه گیری دما استفاده کرد، زیرا هر چه دما بالاتر باشد، ارتفاع مایع بیشتر و هر چه دما کمتر باشد، ارتفاع مایع کمتر است.

نکته:

رایج ترین روش درجه بندی دماسنج درجه بندی سلسیوس است که دمای یخ خالص در حال ذوب (در فشار یک اتمسفر) را صفر و دمای بخار آب جوش را برابر صد می گیرند.

نکته:

اولین بار سلسیوس سوئدی به این روش دماسنج را درجه بندی کرد.

 مدرج کردن دماسنج به روش سلسیوس چگونه است؟

1. نخست دما سنج را درون مقداری یخ خرد شده در حال ذوب قرار می دهیم. به گونه ای که مخزن دما سنج کاملاً درون یخ قرار گیرد پس از آن که سطح جیوه در لوله ی باریک در پاین ترین ارتفاع بصورت ثابت قرار گرفت. محل آن را علامت می زنیم و عدد صفر را در کنار آن ثبت می کنیم.

2. سپس دما سنج را در سطح بالای آب جوش قرار می دهیم که قسمت مخزن دما سنج در تماس کامل با بخار قرار گیرد. محل قرار گرفتن سطح جیوه در لوله ی باریک را علامت می زنیم و عدد صد را کنار آن ثبت می کنیم.

3. فاصله ی بین درجه صفر و درجه ی صد را به صد قسمت مساوی تقسیم می کنیم و هر قسمت را یک درجه «سیلیسوس» می نامیم و هر درجه را با علامت Cْ نمایش می دهیم.

4. این درجه بندی را( با درجه بندی هایی به همین فاصله از یکدیگر) به زیر صفر و بالای صد نیز ادامه می دهیم. دماهای زیر صفر درجه سلیسوس را با عددهای منفی مشخص می کنیم.

 نکته:

وقتی می خواهند دما را بر حست درجه سلسیوس مشخص کنند معمولاً آن را با نماد  (تتا) نمایش می دهند.

نکته:

اندازه گیری دما توسط دما سنج های جیوه ای و الکلی برای دماهایی امکان پذیر است که بالاتر از نقطه ی انجماد و پائین تر از نقطه جوش مایع درون دما سنج باشد.

پس اگر بخواهیم دمای جوش آب را اندازه گیری کنیم نمی توانیم از دماسنج الکلی استفاده کنیم زیرا آّب در 100 درجه ی سانترگراد به جوش می آید اما الکل در 79 درجه سانتی گراد.

منظور از دمای تعادل چیست؟

هر گاه بین دو جسم اختلاف دما وجود داشته باشد. جسمی که دمای بیشتری دارد گرما از دست می دهد و جسمی که دمای کمتری دارد گرما می گیرد تا هر دو جسم به یک دما برسند این دما را دمای تعادل دو جسم می گویند.

چه موقع می گوییم دو جسم در تعادل گرمایی هستند؟

زمانی که اگر در تماس با یکدیگر قرار گیرتد دمای آن ها تغییر نکند.

گرما:

اگر دو جسم با دماهای مختلف در تماس با یکدیگرقرار دهیم انرژی از جسم گرمتر به جسم سردتر جریان می یابد. به انرژی که در چنین شرایطی منتقل می شود. انرژی گرمایی می گویند. گرما مقدار انرژی است که به دلیل اختلاف دما، بین این دو جسم  که با هم در تماس هستند مبادله می شود.

نکته: گرما را با نماد Q نمایش می دهیم.

 رسانش گرما :

اگر بین دو نقطه از یک جسم، اختلاف دمایی بوجود بیاید، گرمای درون جسم از قسمت با دمای بالاتر به قسمت با دمای پایین تر شارش (شارش به معنای جاری شدن است) می کند. این نوع شارش یا انتقال گرما را رسانش گرما می گویند.

به چه موادی رسانای گرما می گویند؟

موادی مثل فلزات که گرما را بسیار سریع از خود عبور می دهند.

به چه موادی نارسانای گرما (عایق گرما) می گویند؟

موادی مثل شیشه، چوب و پلاستیک و ... که گرما را بسیار آهسته منتقل می کنند را نارسانای گرما می گویند.

چند مورد استفاده از رساناهای خوب گرما :

شعله پخش کن و قابلمه های آلومینیومی، مسی، آهنی و یا ترکیبی از آنها رساناهای خوبی هستند.

نکته:

آب رسانای خوبی برای گرما نیست.

هوا رسانای ضعیف گرماست.

یک نمونه استفاده از رسانای ضعیف بودن هوا:

استفاده از لباس های ضخیم و پشمی در هوای سرد باعث جلوگیری در اتلاف گرمای بدن است. در این لباس ها هوا در بین تارها و منفذهای لباس به عنوان عایق خوب عمل می کند.

 گرمای وی‍‍ژه چیست؟

مقدار گرمایی که به یک کیلوگرم از یک ماده داده می شود تا دمای آن یک درجه سلسیوس افزایش یابد.

نکته:

گرمای ویژه آب برابر است با مقدار گرمایی که برای گرم کردن یک کیلوگرم آّب به اندازه ی یک درجه سلسیوس لازم است.

رابطه ی یه دست آوردن انرژی تلف شده از یک سطح در یک زمان مشخص:

(مساحت)×(مدت زمان)×(اختلاف دما)× (آهنگ عبور گرما از واحد سطح به ازای واحد اختلاف دما) = انرژی تلف شده

رابطه بدست آورن مقدار گرمای یک جسم:

                                                       Q =mc(θ2 - θ1 ) = mc∆θ مقدارگرما

نکته:

یکای آهنگ عبور گرما، ژول بر متر مربع ثانیه درجه سلسیوس است.

نکته:

یکای گرمای ویژه، ژول بر کیلوگرم بر درجه سلسیوس است.

نظرات 1 + ارسال نظر
[ بدون نام ] شنبه 4 خرداد‌ماه سال 1392 ساعت 04:46 ب.ظ

عالیه.مرسی

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد